A.D. 931 (Lifton, Devon, 12 November). King Athelstan to Wulfgar, minister; grant of 9 hides (cassatae) at Ham, Wilts. Latin with English bounds

Archive:

Winchester, Old Minster

MSS:

1. London, British Library, Cotton Charters viii. 16 (s. x 1; BM Facs., iii. 3)
2. London, British Library, Add. 15350, ff. 81v-83r (s. xii med.)

Printed:

K, 353; B, 677; B, 679, bounds ex MS 2; Earle, pp. 166-8; Pierquin, Recueil, pt 2, no. 58

Comments:

BM Facs., iv, p. 7, contemporary; Stevenson 1914, p. 697 n. 41, contemporary; Grundy, Wilts., I, pp. 224-8, on bounds; Fowler 1920, no. 4; Alexander 1931, pp. 350-1, 354-6, on meeting-place; Drögereit 1935, p. 361, original; Vaughan 1954, p. 63 n. 7, original; Darlington 1955, p. 85, contemporary; Stenton 1955, p. 53, MS 1 contemporary, scribe also wrote S 425; Finberg, ECW, no. 231, original; Chaplais 1965, pp. 57 n. 81, 59-60, on endorsement; original, probably written by Winchester scribe (= 1973, p. 38 n. 81, pp. 41-2); Hart 1970a, p. 33 (nos 141-2), original; Brooks 1974, p. 218, bounds not West Saxon; Keynes 1980, pp. 16, 21 n. 21, 25, 44, original, written by 'Æthelstan A', probably a royal scribe; Sawyer 1983, p. 295, on meeting-place; Barker 1984, p. 38, part of Dunley Hundred, with map; Chaplais 1985, pp. 42 n. 5, 47-9, probably written by a Winchester scribe; Dumville 1987, p. 173, on script; Keynes 1988, p. 186 n. 4; BA Facs., p. 9; Dumville 1992, pp. 80-1, 110, 112 n. 272, disputes scribe's Winchester connection; discusses estate history; contemporary; Gretsch, Intellectual Foundations, pp. 334-5 n. 7, original; Wormald, English Law, pp. 444-5, on royal titulature; Foot 2000, II. 31; Thompson 2006, pp. 8 et passim, on script

Show all data

  • Metadata

    Old Text

    • Endorsements on MS 1: (1) in a contemporary hand: ˇis is ˇæs landes boc æt hamme (2) in a hand of s. xii: Donum Hamme latine et anglice (3) in a hand of s. xiii: Adelstani Regis (4) in a hand of s. xvi: 'this is the landes booke of Hame in ye Saxon Charater', 'Wolstan Rex' Rubric in MS 2: ˘is is ˇæra land boc to Hamme ˇæ A∂elstan cing ge bocade Wulfgare bisceope on æce yrfe. Flebilia fortiter detestanda . totillantis sæculi piacula . diris obscenæ horrendæque mortalitatis . circumsepta latratibus . non nos patria indoeptæ pacis securos . sed quasi foetidæ corruptelæ in voraginem casuros . provocando ammonent . ut ea toto mentis conamine cum casibus suis . non solum despiciendo . sed etiam velud fastidiosam melancoliæ nausiam . abhominando fugiamus . tendentes ad illud evvangelium; 'date et dabitur vobis'; Qua de re infima . quasi peripsima . quisquiliarum abiciens . superna ad instar pretiosorum monilium eligens ; animum sempiternis in gaudiis figens . ad adipiscendam mellifluæ dulcedinis misericordiam . perfruendamque infinite letitiæ jucunditatem ; ego Æ∂elstanus rex Anglorum . per omnipatra'n'tis dexteram totius Bryttaniæ regni solio sublimatus . quandam telluris particulam . meo fideli ministro Wulfgaro . id est novem cassatarum . in loco quem solicolæ æt Hamme . vocitant tribuo . ut ille eam sine jugo exosæ servitutis . cum pratis . pascuis . silvis . rivulis . omnibusque ad eam utilitatibus . rite pertinentibus . liberaliter ac æternaliter . quamdiu vivat habeat ; et post generalem . qui omnibus certus incertusque homunculis . constat transitum . cuicumque successionis heredi voluerit . imperpetuum derelinquat . Prædicta siquidem tellus . his terminis . circumcincta clarescit ; ærast on eastewardan . on lin leage geat . 7 ∂onne in lin leage middewearde . 7 ∂onon su∂rihte wi∂ ∂ara stan ceastla . , 7 ∂onne of ∂æm stan ceastlum to pyddes geate . ∂onon to oswaldes berghe . ∂onon ondlong herpo∂es . on burghardes anstigo . ∂onne for∂ to bares anstigon . ∂onon on heardanleage middewearde . ∂onne su∂ on ge rihte . ondlong henna dene . o∂ hit cime∂ to ∂ære dic . ∂onne west ut ∂urh henna leah . o∂ hit cime∂ to ∂ære efese . ∂onne a nor∂ be wyrt walan ∂æt on efen ∂one greatan æsc ; ∂onne nor∂ ondlong ∂æs 'h'linces . ∂æt on bofan hangran ; ∂onne ondlong hagan . on wifiling falod weste weardne ; ∂onne nor∂ ofer dune . on meos 'h'linc weste weardne ; ∂onne a dune on ∂a yfre . on beowan hammes hecgan . on bremeles sceagan easte weardne ; ∂onne on ∂a blacan græfan . ∂onne nor∂ be ∂em 7 heafdan . to ∂ære scortan dic . butan anan æcre ; ∂onne to fugel mere to ∂an wege ; ondlong weges . to ottes forda ; ∂onon to wudumere ; ∂onne to ∂ære ruwan hecgan ; ∂æt on langan hangran ; ∂onne on grendles mere ; ∂onon on dyrnan geat ; ∂onne eft on lin leage geat . , Si autem quod absit . aliquis diabolico inflatus spiritu . hanc meæ compositionis ac confirmationis breviculam . infringere vel elidere temptaverit ; sciat se novissima ac magna examinationis die . stridula clangente archangeli salpice . bustis sponte dehiscentibus . somata jam rediviva relinquentibus . elementis omnibus pavefactis . cum Iuda proditore . qui a satoris pio sato . 'filius perditionis' dicitur . æterna confusione . edacibus ineffabilium tormentorum flammis periturum . , Huius namque a Deo dominoque Jhesu Christo . inspiratæ . atque inventæ voluntatis scedula . anno dominicæ incarnationis . dcccc o . xxx oi o . regni vero gratis mihi commissi . vii o . indictione . iiii a . epacta nulla . concurrente . v o . ii . idus . Novembris . luna . xx a . viiii a . in villa omnibus notissima . quæ Leowtun . nuncupatur . episcopis . abbatibus . ducibus . patr'i'æ procuratoribus . regia . dapsilitate ovantibus perscripta est ; cujus etiam inconcussæ . firmitatis auctoritas ; his testibus roborata constat . quorum nomina subtus . caracteribus depicta ' ;' annotantur . + Ego Æ∂elstanus . florentis Brytaniæ monarchia præditus rex . huius indiculi fulcimentum ; cum signo sanctæ semperque amandæ c[r]ucis . corroboravi ' ;' et subscripsi ., + Ego Wulfhelmus Dorobernensis eclesiæ . archiepiscopus . consensi . et subscripsi . + Ego Wulfstanus Eboracensis eclesiæ . archiepiscopus . consensi . et subscripsi . + Ego Howæl subregulus . consensi . et subscripsi . + Ego Iu∂wal subregulus . consensi et subscripsi . + Ego Ælfwine . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Eadulf . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Cunan . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Ælfheh . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Sigelm . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Cenwald . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Beornstan . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Oda . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Wynsige . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Wulfhun . episcopus consensi et subscripsi . + Ego ˘eoderd episcopus consensi et subscripsi . + Ego Cynefer∂ . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Tidelm . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Cynsige . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Eadward . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Æscberht . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Wired . episcopus consensi et subscripsi . + Ego Ælfwald . dux consensi et subscripsi . + Ego Osfer∂ . dux consensi et subscripsi . + Ego Aldred . dux consensi et subscripsi . + Ego Uhtred . dux consensi et subscripsi . + Ego Æscberht . dux consensi et subscripsi . + Ego Ælfstan . dux consensi et subscripsi . + Ego Uhterd . dux consensi et subscripsi . + Ego Urm . dux consensi et subscripsi . + Ego Gu∂rum . dux consensi et subscripsi . + Ego Haward . dux consensi et subscripsi . + Ego Gunner . dux consensi et subscripsi . + Ego ˘urfer∂ . dux consensi et subscripsi . + Ego Ælferd . dux consensi et subscripsi . + Ego Hadd . dux consensi et subscripsi . + Ego Scule . dux consensi et subscripsi . + Ego Ælfric . abbas . consensi et subscripsi . + Ego Eadwine . abbas . consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elno∂ . abbas . consensi et subscripsi . + Ego Bior'h'tsige . abbas . consensi et subscripsi . + Ego Seaxhelm . abbas . consensi et subscripsi . + Ego Odda . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfgar . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elstan . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfheh . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elfer∂ . mininster consensi et subscripsi . + Ego Ælfhere . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elwold . minister consensi et subscripsi . + Ego Eadric . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfwald . minister consensi et subscripsi . + Ego Buga . mininster consensi et subscripsi . + Ego Ælfric . minister consensi et subscripsi . + Ego Beorhtulf . minister consensi et subscripsi . + Ego Hefa . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfric . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfsige . minister consensi et subscripsi . + Ego Sigeric . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂eric . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfheh . minister consensi et subscripsi . + Ego Swi∂ulf . minister consensi et subscripsi . + Ego Wullaf . minister consensi et subscripsi . + Æt∂elm . minister consensi et subscripsi . + Ego Eadric . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elweard . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elmund . minister consensi et subscripsi . + Ealh'h'elm . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂delno∂ . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfsige . minister consensi et subscripsi . + Ego Ealhelm . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elstan . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfric . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfstan . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfric . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elmund . minister consensi et subscripsi . + Ego Burherd . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfsige . minister consensi et subscripsi . + Ego Beorhtric . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elstan . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elm . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfno∂ . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfmær . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfbold . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfsige . minister consensi et subscripsi . + Ego Wihtgar . minister consensi et subscripsi . + Ego Wynsige . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfhelm . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælferd . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfric . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfric . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elweard . minister consensi et subscripsi . + Ego Eadulf . minister consensi et subscripsi . + Ego Æ∂elsige . minister consensi et subscripsi . + Ego Wifer∂ . minister consensi et subscripsi . + Ego Wulfhelm . minister consensi et subscripsi . + Ego Cyred . minister consensi et subscripsi . + Ego Æˇelstan . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfno∂ . minister consensi et subscripsi . + Ego Ælfsige . minister consensi et subscripsi . + Ego Ae∂elstan . minister consensi et subscripsi . + Ego Aelfsige . minister consensi et subscripsi . Text from Birch 679 Ærest on east weardæ . on lin leage geat . 7 ˇonne on line leage midde wearde . 7 ˇonne sy∂ richte wi∂ ˇara stan ceastla . 7 ∂onne of ˇam stan ceastlum to pyddes geate . ˇonon to oswaldes beorge . ∂onon 7lang herpo∂es on burghardes anstiga . ˇonne for∂ to bares anstigon . ˇonon on heardan leage midde wearde . ˇonne sy∂ on ge rihte and lang hænna dæne of hit cyme∂ to ˇære dic . ˘onne west utt ˇurh henna leah . of hit cyme∂ to ˇære æfese . ∂onne nor∂ be wyrt walan ∂et on æfen ∂æne greatan æsc . ˇonne nor∂ 7lang ˇes hlinces . ∂et on bofan hangran . ˇonne 7lang hagan on wifiling falod weste weardne . ˇonne nor∂ ofer dunæ on meosh hlinc weste weardne ˇonne a dune on ∂a yrfe on beowan hammes hecgan on bremeles sceagan easte weardne . ˝onne on ˇa blacan græfan ˘onne nor∂ be ∂am 7heafdan to ˇære scortan dic . butan an æcre . ∂onne to fugel mære to ∂am wege . and lang weges to ottæs forda . ˇanan to wudu mære . ˘onne to ˇære ruwan hecgan . ∂æt on langan hangran . ˇonne on grendles mære . ˇonon on dyrnan geat . ˇonne æft on linlea geat .