A.D. 854 (Wilton, 22 April). Æthelwulf, king of Wessex, to the Church; general grant of land and privileges, with list of lands assigned to Malmesbury Abbey, namely at 35 hides at Purton, 15 at Lacock, 5 at Sutton Benger, 5 at Corston, 10 at Crudwell, Wilts.; 10 at Kemble, Gloucs.; and 1.5 at Dauntsey, Wilts. ('Second Decimation'). Latin with English bounds

Archive:

Malmesbury

MSS:

1. London, British Library, Lansdowne 417, ff. 14v-15v (s. xiv/xv)
2. London, Public Record Office, E 164/24, ff. 127r-128r (s. xiii ex.)
3. Oxford, Bodleian Library, Wood empt. 5 (S.C. 8593), ff. 29r-31r (s. xiii)
4. Oxford, Magdalen College, 172, f. 91v (s. xii)

Printed:

Wharton, Anglia Sacra, ii. 26-7; K, 271; Thorpe, pp. 110-11; Hamilton, William of Malmesbury, G.P., pp. 390-1, ex MS 4; Brewer, Reg. Malm., pp. 297-9, ex MS 2; B, 470, ex Hamilton and MS 1

Comments:

HS, pp. 638, 640, doubtful; Stevenson 1904, pp. 186-91, 199, dubious; Stenton 1918, p. 445 n. 57, spurious (= Stenton 1970, p. 59 n. 3); Darlington 1955, p. 89, spurious; Robertson, Charters, p. 275, suspicious; Watkin 1956, p. 229 and n. 43, does not inspire confidence; Finberg, ECW, no. 204, authentic basis, cf. chapter vi; Finberg, ECWM, no. 73, spurious; Brooks 1974, pp. 231-2, rejects Finberg's assertation of credibility; Keynes and Lapidge 1983, pp. 232-4 n. 23, based ultimately on an 11th-century forgery; Fleming 1985, p. 252; O'Donovan, Sherborne, p. xxx; Dumville 1992, p. 41 n. 57, spurious; Keynes 1994b, pp. 1119-23, basic form of 'Second Decimation' charters seems acceptable; Abrams 1996, pp. 254 n. 72, 303, doubtful; Pratt, Alfred, pp. 66-7, on decimation

Show all data

  • Metadata

    Text

    • Regnante inperpetuum Domino nostro Iesu Christo, summo et ineffabili rerum creatori omnium tempora qui sua multimoda disponens temporibus potentia ut soluerit finem imponet et in hac uita degentibus cunctis certum ut proposuerat dierum terminum constituet. Idcirco cunctis agendum ut hic bonis actibus future beatitudinis felicitate perpetualiter adipisci mereantur. Quapropter ego Æþelwulf, gratia Dei Occidentialium <Saxonum> rex, in sancta ac celeberrima paschali sollempnitate, pro mee remedio anime et regni prosperitate et populi ab omnipotenti Deo mihi collata salute, consilium salubre cum episcopis, comitibus cunctisque optimatibus meis ego humiliter pro amore Dei perfeci, ut decimam partem terrarum per regnum nostrum non solum sanctis ecclesiis dare, uerum etiam et ministris nostris in eodem constitutis in perpetuam libertatem habere concessimus; ita ut talis donatio fixa incommutabilisque permaneat ab omni regali seruitio et omnium secularium absoluta seruitute. Placuit autem <Alhstano> Sciraburnensis ecclesie episcopo et Swithuno episcopo Wintancestrensis ecclesie cum omnibus Deo seruientibus ut in unaquaque ebdomada die sabbati unanimis congregatio famulorum famularumque Dei quinquaginta psalmos cantet, et unusquisque presbiter duas missas: unam pro Æþulwulfo rege et aliam pro episcopo et ducibus eius. Pro rege uiuente: Deus qui iustificas impium. Pro episcopis et ducibus uiuentibus: Pretende Domine. Postquam autem defuncti fuerint: pro rege defuncto specialiter; pro episcopis et principibus defunctis communiter hanc consentientibus donationem, ut tam roborata perseueret quamdiu fides et Christiana religio in Anglorum gente inconcussa peruigeat. Hoc autem in honorem Domini nostri Iesu Christi fecimus et beate ac semper uirginis Marie et omnium sanctorum et paschalis festi reuerentia ut Deus omnipotens et nobis et nostris posteris misericordiam eius adferret. Et hoc sub testimonio satrapum nostrorum plurimorum ad confirmationem, quorum nomina subter annexa notantur. Scripta est autem hec cartula anno dominice incarnationis .dcccliiii., indictione .i., die uero paschali, in palatio nostro qui dicitur Wiltun. Terra autem ista quam in libertate ponimus ad ecclesiam pertinentem æt Maldubesbyrg: þæt is þonne ærest on Piergtune fif 7 þrittig hida; æt Laccoc fiftienne; on Suðtune fif; æt Corsaburna fif hida; æt Criddanwella tien hida; æt Cymelan tien hida; on Domettesige ðridde half hiwisce. Qui autem augere uoluerit nostre donationem satisfactionis, augeat omnipotens Deus dies eius prosperos. Si uero quis minuere uel immutare presumpserit, nouerit se ante tribunal Christi redditurum rationem, nisi prius satisfactionem emendauerit. + Æþelwulf rex. + Ælstan episcopus. + Swiþun episcopus. + Æþelbuld dux. + Eanwulf dux. + Osric dux. + W<l>fhere dux. + Æþe<l>bert dux. + Eanwulf dux. + Lullede dux. + Wlfluf abbas. + Vuerfd abbas. + Cyne minister. + Cynewulf minister. + Æðelred minister. Ælfred minister Kyneheah minister. + Cuþwlf minister. + Niþmund minister. + Ecgheard minister. + Osmund minister. + Milred minister. + Ecgwlf minister. + Lulling minister. + Wlfred minister. + Ælstan minister. + Kyma minister. + Aldred minister. + Eanmund minister.
  • Metadata

    Translation

    • Our Lord Jesus Christ ruling forever, the supreme and ineffable Creator of all things, Who setting His times in order through His manifold power, as He had set them free, will impose an end to these times and in this life will decide the certain end of their days for all living things as He had determined. Therefore all must act so that they may deserve to gain forever the good fortune of future blessing through good deeds in this world. Wherefore, I, Æthelwulf, by the Grace of God king of the West Saxons, in the holy and most celebrated Easter service, for the salvation of my soul and the prosperity of the kingdom and the welfare of the people conferred on me by Almighty God, humbly for the love of God effected a beneficial plan with the bishops, comites and all my magnates to the effect that we have agreed to give a tenth part of the lands through our kingdom not only to the holy churches but also to our ministri appointed [kingdom] to have in perpetual liberty, so that such a gift will remain fixed and unchanging, free from every royal service and servitude to all secular matters. It was pleasing, moreover, to Ealhstan, bishop of the church of Sherborne, and Swithhun, bishop of the church of Winchester, with all those serving God that each week on the Sabbath day, the whole congregation of the servants and handmaidens of Christ should sing fifty psalms and each priest two masses, one for King Æthelwulf and the other for his bishop and duces. For the living king: ‘God Who pardons the wicked’. For living bishops and duces: ‘Stretch forth, o Lord’. Afterwards they who were dead: for a dead king, individually; for dead bishops and principes agreeing to this gift, as a whole; so that thus strengthened it will continue steadfastly as long as faith and the Christian religion continues flourishing undisturbed among the English people. And we did this in honour of our Lord Jesus Christ and the blessed and ever virgin Mary and all the saints and in reverence of the Paschal feast, so the Almighty God will bestow His mercy on us and our descendants. And this by the witness of very many of our noblemen in confirmation, whose names are recorded annexed below. This charter was written in the year of the Lord incarnation 854, in indiction 1, on Easter Day, in our palace that is called Wilton. That land which we place in liberty belongs to the church at Malmesbury: that is then first, in Purton thirty five hides; at Lacock fifteen; at Sutton (?Benger) five; at Corston five hides; at Crudwell ten hides; at Kemble ten hides; at Dauntsey two-and-a-half hides. He who might wish to increase our gift of penance, may Almighty God increase his prosperous days. If indeed anyone should presume to decision or change [this], may he know that he will render account before the judgment-seat of Christ, unless he first atones [through] penance. + Æthelwulf, king. + Ealhstan, bishop [of Sherborne]. + Swithhun, bishop [of Winchester]. + Æthelbald, dux. + Eanwulf, dux. + Osric, dux. + Wulfhere, dux. + Æthelbert, dux. + Eanwulf, dux. + Lullede, dux. + Wulflaf, abbot. + Wærfrith, abbot. + Cyne, minister. + Cynewulf, minister. + Æthelred, minister. Alfred, minister Cyneheah, minister. + Cuthwulf, minister. + Nithmund, minister. + Ecgheard, minister. + Osmund, minister. + Milred, minister. + Ecgwulf, minister. + Lulling, minister. + Wulfred, minister. + Ealhstan, minister. + Cyma, minister. + Ealdred, minister. + Eanmund, minister.
  • Metadata

    Old Text

    • De secunda decimacione ejusdem regis 7 quota iterum parte Meldunense ceonbium ditaverit . Regnante imperpetuum domino nostro Jhesu Christo . Summo 7 ineffabili rerum creatori omnium tempora qui sua multimoda disponens temporibus potencia ut soluerit finem imponet 7 in hac vita degentibus cunctis certum ut proposuerat dierum terminum constituet . Idcirco cunctis agendum . ut hic bonis actibus future beatitudinis felicitatem perpetualiter adipisci mereantur . Quapropter ego Athelwlf gratia Dei occidentalium Saxonum rex in sancta ac celeberima paschali solempnitate pro mee remedio anime 7 regni prosperitate et populi ab omnipotente Deo michi collata salute consilium salubre cum episcopis comitibus cunctisque optimatibus meis ego humiliter pro amore Dei perfeci . ut decimam partem terrarum per regnum nostrum non solum sanctis ecclesiis dare . verum etiam 7 ministris nostris in eodem constitutis imperpetuam libertatem habere concessimus . Ita ut talis donatio fixa incommutabilisque permaneat . ab omni regali servicio 7 omnium sæcularium absoluta servitute . Placuit autem Alstano Shiraburnensis ecclesie episcopo . et Swithuno episcopo Wyntancestrensis ecclesie cum omnibus Deo servientibus ut unaquaque ebdomada die sabbati unanimis congregacio famulorum famularumque Dei quinquaginta psalmos cantet . 7 unusquisque presbyter duas missas . unam pro Athelwlfo rege 7 aliam pro episcopo et ducibus ejus . Pro rege vivente . 'Deus qui justificas impium' . Pro episcopis 7 ducibus viventibus . 'Pretende Domine' . Postquam autem defuncti fuerint . Pro rege defuncto specialiter . Pro episcopis 7 principibus defunctis communiter . Hanc consencientibus donacionem ut tam roborata perseveret ; quam diu fides et christiana religio in Anglorum gente inconcussa pervigeat . Hoc autem in honorem domini nostri Jhesu Christi fecimus 7 beate ac semper virginis Marie 7 omnium sanctorum . 7 paschalis festi reverencia ut Deus omnipotens 7 nobis 7 nostris posteris misericordiam ejus adferret . Et hoc sub testimonio satrapum nostrorum populorum ad confirmacionem . quorum nomina subter annexa notantur . Scripta est autem hec cartula anno dominici incarnacionis .dcccliiii. Indictione .i. die vero paschali in palacio nostro quod dicitur Wylton . Terra autem ista quam in libertate ponamus ad ecclesiam pertinentem . At Malmesburg .ˇer is ˇat erest at Peritune . fif and ˇritty hyde . at Lacok fiftiene hyde . at Suttune fif . at Corsborne fif hyde . at Croddewelle tien hyde . at Kemele tien hyde . at Domeccesige ˇridhalf heyweshe . Qui autem augere voluerit nostræ donacionem satisfaccionis . augeat omnipotens Deus dies ejus prosperos . Si vero quis minuere vel immutare præsumpserit . noverit se ante tribunal Christi redditurum rationem nisi prius satisfactione emendaverit . Aeˇelwlf rex . Aelstan episcopus . Swithun episcopus . Osrich dux . Eanwlf dux . Athelbold dux . Dulling minister . Uuerfd abbas . Ulfhere dux . Kyma minister . Aeˇelred minister . Sullede dux . Eanwlf dux . Ecgheard minister . Cyne minister . Aethelbert dux . Aelstan minister . Cuˇwlf minister . Ulfluf abbas . Eanmundo minister . Osmund minister . Cynewlf minister . Niˇmund minister . Milred minister . Ulfred minister . Aldred minister .