A.D. 1002. King Æthelred to Abbess Heanflæd and Wherwell Abbey; grant of privileges and confirmation of 70 hides (mansae) in the vicinity of the abbey, and grant of 60 hides (cassati) at Æthelingadene (East and West Dean, Sussex), previously belonging to Queen Ælfthryth. With note, in Latin and English, dated 1008, confirming 29 messuages in Winchester to the abbey and granting 10 hides (mansae) at Bullington, Hants. Latin with English

Archive:

Wherwell

MSS:

1. London, British Library, Egerton 2104 A, ff. 15r-16r (s. xiv 2)
2. London, Public Record Office, C 53, 44 Hen. III, m. 1
3. London, Public Record Office, C 56, 21
4. London, Public Record Office, C 56, 39, no. 9
5. London, Public Record Office, C 66, 41 Edw. III, m. 33
6. London, Public Record Office, C 66, 9 Hen. VI, pt 1, m. 2
7. London, Public Record Office, C 66, 22 Edw. IV, pt 1, m. 18
8. Oslo and London, Schøyen Collection, 1354

Printed:

Mon. Angl., i. 257-8; Alford 1663, iii. 430-1; K, 707, ex Mon. Angl; Mon. Angl. (rev. edn), ii. 637-8 (no. 3), ex MS 2; Pierquin, Recueil, pt 4, no. 75

Printed and Translated:

Rumble 2002, no. XXVII, extract

Comments:

Stevenson 1904, p. 202 n. 2, doubtful; PN Sussex, i. p. xlv; Harmer, Writs, p. 551, cited; Finberg, ECW, no. 149, authentic basis; HRH, p. 232, subscriptions are consistent in MS 1; Hart, ECNE, p. 382, note on witness-list; Biddle et al. 1976, p. 457 n. 6, dubious; Keynes 1980, pp. 104-7, 133-4, 258, on formulation, compare S 899; on witnesses; apparently authentic, witness-list in K 707 is hopelessly corrupt, much better version in MSS 1, 7; Meyer 1981, pp. 343-5, cited; Meyer 1993, pp. 99-100; Kelly, Selsey, p. 28, on Æthelingadene; Stafford 1999, pp. 26-8, suggests Æthelred's marriage to Emma prompted issue; Wormald, English Law, pp. 343-4 n. 373, authentic; Foot 2000, II. 23-4, 215-16; Rumble 2002, no. XXVII, edited extract perhaps from an endorsement?

Show all data

  • Metadata

    Old Text

    • + Postquam protoplastus inuida ueneniferi serpentis deceptus uersutia, stola immortalitatis deposita, foelicissimam paradisiacae amoenitatis amiserat beatitudinem, mortis illico cunctis postmodum ineuitabilem sortitus sententiam, in hanc miserrimam et aerumpnis plenissimam detrusus est peregrinationem, domino sibi tale pronunciante praeconium, 'Terra es, et in terram reuerteris,' unde et ab ipsius stirpis origine demoniacae potestatis iugum in omnes aggrauatum est posteros, adeo [ut] cunctis ferme mortalibus portae paterent infernales, clausis amissae foelicitatis firmissime ianuis, donec unicus aeterni patris uerbigena creaturam suae imaginis, quam per se factam meminerat inimico sibique ab initio contrario subditam, et ad poenas ruere gehennales dolens, in extrema fere huius caduci saeculi margine carne uelatus uirginali deus immortalis hominem indueret mortalem, initaque ueri dei et ueri hominis persona, homo inter homines apparere atque conuersari dignatus est. Quod mysterium diabolo in tantum celabatur, ut eum eisdem modis quibus primum prostrauerat hominem aggredi non diffideret, autumans se et ipsum qui deus in homine latebat suo posse mancipare dominio, sed ab ipso tripharia confossus responsione, abcessit inanis et uacuus inferos petendo suae tumidae praeparatos adinuentioni. Hinc ipsa ueritas hominem ad imaginem et similitudinem sui conditum reformare, atque ab hostili eruere disponens tyrannide uiam patriae coelestis, quam prius in Adam perdidimus in seipso restaurandum rectis corde et paulatim intimare curauit ita dogmatizando, 'Poenitentiam agite, appropinquabit enim regnum coelorum.' Rursumque inter reliqua suae ammonitionis eloquia filios hominum humilitatis sequi hortatur uestigia taliter proclamans, 'Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longaeuus super terram.' Huiusmodi sententiis multociens a meis praemonitus sapientibus, ego Æ∂elred gentis gubernator Angligenae totiusque insulae coregulus Britannicae et caeterarum insularum in circuitu adiacentium, quoddam nobile coenobium cum uilla circumquaque sibi connexa, Christo sanctisque omnibus humillima offero deuotione, quod uulgares suapte a uicinitate fontis æt Werewelle appellare consueuerunt, cum uillulis quae uel praescripto arcisterio uel uillae, ut praediximus, subiacent circumpositae, quae utriusque portio tota pariter in unam collecta quantitatem in se continet mansarum septuaginta, licet diuersis disiaceat in locis; ut sit praetitulatum monasterium cum omnibus quae suprataxata sunt ad se rite pertinentibus omni mundiali iugo liberrimum. Et hoc deuote ipse omnium largitori bonorum optuli pro remedio animae patris mei Eadgari et matris meae Ælf∂ry∂ uocitatae, quod ipsa dum uixit possedit et iugi extruere aggressa est diligentia. Existimaui etiam me participem fore retributionis aeternae in elemosinaria partitione possessionis transitoriae; atque iccirco hoc egi, ne me argui pertimescerem ante districti tribunal iudicis si supramemoratum ipsius sententiam dum scirem quid in oculis suae maiestatis esset placitum, contempsisse seu neglexisse conuincerer. Adhuc autem ut in illo tremendo examine misericordiam in conspectu tam iusti censoris inuenire, et in dextera parte inter oues ascisci merear electas, adiicio munus deuotionis sincerissimae tribuens ad adminiculum uictus et uestitus sanctimonialium in praenotato monasterio Christo sedulo seruientium famulatu, quoddam aliud rus situm in prouincia Saxonum Australium, quod loci accolae Æ∂elingedene cognominant cassatorum sexaginta, quod et ipsa praedicta regina quamdiu spiraculo uitae potita est sibimet in usus usurpauit proprios; ut subiiciatur huius portio telluris crebrius praescripto coenobio, quatenus illi sanctae familiae ad usus sibi nil desit necessarios, tantum ut laus Christi numquam per murmurationis torpescat grauedinem, nec regulae sanctae frigescat obseruantia praeualente qualibet naturalis inopia refocillationis. Ut uero istud nostrum decretum stabile capiat solidamentum, huius curam regiminis commendo abbatissae uenerabili Heanfled agnominatae quae ad eundem sanctum locum, ipsum honoris, et ut uerius dicam oneris, sortita est gradum, ut ipsa haec omnia, quamdiu spiritum gesserit uitalem, diligenti cura iuxta dei uelle praeordinet; postque sui defectum excessus habeat ipsa religiosa congregatio cum sui consilio metropolitani sibi inter se arbitrium eligendi, si inter eas talis inueniri possit, cui more omnes obediant regulari. Perduret siquidem istud coenobium uillaque quam praetitulauimus cum uniuersis appendiciis sibi iure subiacentibus, campis, siluis, pascuis, pratis, aquarum decursibus, gronnis, piscationum hostiis, iugi securissimum libertate, sequestratis solummodo trium causis necessitatum communium, si contingat expeditionem educi, arcem seu pontem redintegrari. Et ne fastidium faciam in multiloquii prolongatione, omnes Christum timentes per eius adiuro crucifixionem, ne quispiam elationis inflatus supercilio hoc nostrum munus quod deo optuli euertere, seu in aliud quid transmutare uel minuere praesumat, seruata aeternaliter a cunctis huius institutione priuilegii. Si quis autem hoc nostrum donum augere studuerit, augeatur ei aeterna foelicitas. Qui uero euertere seu in aliud transferre satagerit, duplicentur illi cum Iuda proditore poenae infernales, nisi celerius cum poenitentiae singultu a sua resipiscat fatuitate. Scripta siquidem est haec cartula anno dominicae incarnationis millesimo secundo, hiis unanimi conspirantibus testimonio quorum inferius subsequuntur onomata. + Ego Æ∂elred rex Anglorum hoc munus Christo deuote offerens ne forsan postero tempore obliuioni traderetur hac scedula titulari mandaui. + Ego Æ∂elstan filius regis. + Ego Ecgbyrht filius regis. + Ego Eadmund filius regis. + Ego Eadred filius regis. + Ego Eadwig filius regis. + Ego Eadgar filius regis. + Ego Ælfric archiepiscopus ut ita fieret sollicite desudaui. + Ego Ealdulf archiespiscopus adquieui. + Ego Ealphan episcopus annotaui. + Ego Uulfstan episcopus adsignaui. + Ego Ælfheah episcopus adunaui. + Ego Brihtric episcopus adsensi. + Ego Saxulf episcopus addixi. + Ego Egwine episcopus adfirmaui. + Ego Godwine episcopus annui. + Ego Ælfwold episcopus. + Ego Ordbyrht episcopus. + Ego Ælfstan episcopus. + Ego Æ∂elric episcopus. + Ego Sigefer∂ episcopus. + Ego Ælfweard abbas. + Ego Wlfstan abbas. + Ego Ælfsige abbas. + Ego Ælfuric abbas. + Ego Keanulf abbas. + Ego Ælfwold abbas. + Ego Godwin abbas. + Ego Wulfric abbas. + Ego Ælfgar abbas. + Ego Willno∂ abbas. + Ego Ælfric abbas. + Ego Leofric abbas. + Ego Ælfric dux. + Ego Ælfhelm dux. + Ego Leofwin dux. + Ego Æ∂elmær minister. + Ego Ordulf minister. + Ego Wulfgeat minister. + Ego Wulfheah minister. + Ego Wulfric minister. + Ego Eadric minister. + Ego Ælfric minister. + Ego Brihtric minister. + Ego Birhtsige minister. + Ego Leofwyn minister. + Ego Siweard minister. + Ego Sired minister. + Ego Egwin minister. + Ego Leofwyn minister. + Ego Æ∂elric minister. Uiginti uero et nouem praedia sunt in urbe Wentana, uariis disiacentia in locis, quae uectigali seruitio praefato subiacent monasterio, omnique alieno permanent extranea dominio et cunctis poenalibus causis suprascripto sancto famulantibus loco, quod uulgari usu ita Anglice dicitur, nigan and .xx. hagena syndon on Wintaceastre ∂æt hyrad into ∂am mynstre, mid eallan ∂am gerihtum and ∂am witan ∂e ∂ærof arisa∂. Anno dominicae incarnationis millesimo octuao, regni uero mei tricesimo quarto. Hoc quoque ruris additamentum praenotato sanctimonialium coenobio libens superadiicere curaui; decem, uidelicet, mansas illo in loco sitas qui solito Bulandun nomine solet appellari; eandemque telluris portionem cum omnibus finibus simul et redditibus ad se rite pertinentibus in hoc priuilegio scribere iussi; et cum dei omnipotentis atque mea auctoritate praecipio, ut huius munificentiae dapsilitatem nullus sibi usurpare, uel ausu temerario hanc in aliud quid immutare, et a praefato monasterio uiolenter auferre, praesumat. Sed haec quoque portio iugiter libera permaneat, eadem, scilicet, libertate qua reliquae possessiones quae in hoc priuilegio conscriptae sunt, liberae existunt.