A.D. 1005. King Æthelred to Eynsham Abbey; confirmation of the foundation by Æthelmær, the endowment including (a) 30 hides (mansiunculae) at Eynsham [acquired from his father Æthelweard in exchange for 3 hides at Upottery, Devon; 10 at Little Compton, Warwicks.; 10 at Lawling in Latchingdon, Essex; and 13 at Scildforda]; (b) 5 hides at Shipton-on-Cherwell and the vill at Shifford, Oxon [granted by King Edgar to Brihtnoth, dux, and bequeathed by Leofwine to Æthelmær]; (c) Mickleton, Gloucs. [granted by charter by King Edgar to Brihtnoth, and bequeathed by Brihtnoth to Æthelmær]; (d) 5 hides at Burton [given to Æthelmær by Æthelweard]; (e) 1.5 hides at Marlcliff in Bidford-on-Avon and 2 at Bentley in Holt, Worcs. [among lands forfeited by Leoftæt, for which Æthelmær gave 30 pounds to King Edgar]; (f) 10 hides at Yarnton, Oxon. [acquired from Godwine, in exchange for 5 hides at Studley, Warwicks. or Oxon., and 10 at Chesterton, Warwicks. or Oxon.]; (g) 20 hides at Esher, Surrey [granted by Brihthelm, bishop, to Æthelweard, and bequeathed by Æthelweard to his son, Æthelmær]; (h) land at Thames Ditton, Surrey (cf. S 847); and (i) Rameslege (lost, corresponds with Brede, Sussex) [bequeathed to Eynsham by Wulfin (Wulfwyn), Æthelmær's kinswoman]. Latin with English and English bounds

Archive:

Eynsham

MSS:

1. Cambridge, Corpus Christi College, 111, pp. 137-311, pp. 225*-227 (s. xvi)
2. London, British Library, Cotton Claudius A. VIII, ff. 131r-132v (s. xvi)
3. London, British Library, Cotton Vespasian B. XV, f. 7r-v (s. xvi; incomplete)
4. London, British Library, Harley 258, ff. 1r-3r (s. xvii)
5. London, Lambeth Palace Library, 321, pp. 58-59 (s. xvi; no bounds)
6. Oxford, Bodleian Library, Dodsworth 10 (S.C. 4152), ff. 58r-60v (s. xvii; no bounds)
7. Oxford, Bodleian Library, Dodsworth 55 (S.C. 4197), ff. 9v-11v (s. xvii; no bounds)
8. Oxford, Bodleian Library, Dodsworth 78 (S.C. 5019), ff. 13r-15r (s. xvii; no bounds; ex 2)
9. Oxford, Bodleian Library, Dugdale 21 (S.C. 6511), ff. 1r-3r (s. xvii)
10. Oxford, Bodleian Library, James 8 (S.C. 3845), pp. 7-8 (s. xvii; incomplete)
11. Oxford, Christ Church, Chapter Library, 'Eynsham Cartulary', ff. 7r-9v (s. xii ex.; reproduction of 9r in Salter, Eynsham Cart., i, facing p. xxxii)

Printed:

Hickes, Inst. Gramm., plate at p. 144, fig. D, part only; Mon. Angl., i. 258-62; K, 714, ex Mon. Angl; Mon. Angl. (rev. edn), iii. 11-13 (no. 1); Thorpe, p. 299, part only; Salter, Eynsham Cart., i. 19-28, ex MS 11; Pierquin, Recueil, pt 4, no. 78; PN Oxon., ii. 486-7, bounds of Eynsham, Shipton and Shifford

Translated:

Salter, Eynsham Cart., i. 19-28, ex MS 11, bounds only

Comments:

Stevenson in Salter, Eynsham Cart., i. 20-2; Round in Salter, Eynsham Cart., ii. p. xcviii; PN Sussex, ii, pp. vi-vii; Grundy, Oxon., pp. 33-6, on bounds; PN Surrey, pp. 90 n., 92 n., on bounds of Esher and Thames Ditton; Grundy, Gloucs., pp. 169-72, on bounds of Mickleton; PN Warwicks., p. 202 n. 2; Whitelock 1943, p. 123; Finberg, ECDC, no. 47; PN Oxon., i. 3, 7, 8, 11, 15, 17, 206, ii. 258, 261, 264, 280, 282, 296, 302, 327, 486-7; Robertson, Charters, pp. 386-7; PN Gloucs., i. 8, 237, 242, 249, 251, 261; Hart, ECEE, pp. 176, 189, partly based on S 792; John 1966, p. 208 n.; Barker 1967, p. 90; Hart, ECE, no. 39, authentic; Stenton 1971, p. 551, cited with reference to witnesses; Finberg, ECWM, no. 148 (pp. 66, 125), authentic; HRH, p. 232, probably authentic, subscriptions are consistent; Hart, ECNE, no. 69, authentic; Gem 1978, p. 112; Gelling, ECTV, no. 290 (pp. 138-9, 162-3), authentic; Keynes 1980, pp. 114 n. 103, 260, authentic; Cooper 1985, pp. 18-20, on Shipton bounds, with map p. 17; Wormald 1988, no. 70; Yorke 1988a, p. 77; Gordon 1990, pp. 4-33, on background; Hooke 1990, pp. 328-9; Hart 1992, p. 132 n. 51; Lawson 1993, p. 240, cited; Blair 1994, pp. 78, 130-3, on Oxon. bounds and topography; Hooke 1994, p. 185; Hooke 1999, pp. 115-18, on bounds, with map

Show all data

  • Metadata

    Old Text

    • + Dominante per saecula infinita omnium dominatore Christo saluatore nostro, uniuersitatisque creatore. Æ∂elredus gratia dei eiusque misericordia rex et rector regni Anglorum, et deuotus sanctae aecclesiae defensor humilisque adiutor, omnibus aecclesiasticae pietatis ordinibus, seu saecularis potentiae dignitatibus, in Christo domino pacis et beatitudinis praemia. Considerans pacifico piae mentis intuitu, cum bona uoluntate, una cum dei sacerdotibus et consiliariis nostris, iram plus solito saeuientis dei in nos, eum placare cum continua bonorum operum exhibitione et ab eius laudibus nunquam desistere decreui. Et quia in nostris temporibus bellorum incendia direptionesque opum nostrarum patimur, necnon ex uastantium crudelissima depraedatione hostium barbarorum, paganarumque gentium multiplici tribulatione, affligentiumque nos usque ad internecionem tempora cernimus incumbere periculosa; nobis 'In quos fines saeculorum deuenerunt,' nimium conuenit de nostrarum utilitatibus animarum cura diligenti perscrutari, qualiter quibusque meritis in saeculo iam futuro cum auctore omnium Christo sint uicturae, 'Quia non ullam,' ut apostolus ait, 'hic habemus mansionem, sed futuram inquirimus;' et ideo magna nobis incumbit necessitas cum terrenis diuitiis futuram totis inquirere uiribus. Nostrae siquidem diuitiae nisi communicatae in plures nobis prodesse nequaquam possunt; nullus enim tam compositae foelicitatis constat, ut non ea quae possidet uel sponte siue nolens amittat; et ideo multis humanae foelicitatis dulcedo amaritudinibus respersa est, quae etsi ad tempus fruenti iocunda esse uideatur, finem tamen amaritudinis semper introducet. Duo quippe sunt quibus omnis humanorum actuum constat effectus; uoluntas, scilicet, et potestas, quorum si alterum desit, nihil est quod explicare quis queat; uoluntate autem deficiente, ne aggreditur quidem quisque quod non uult; ac si potestas desit, uoluntas omnino necesse est ut frustra sit. Sed boni quique recta uoluntate et optima potestate adipiscuntur bonum quod adappetunt, quia per temporalia huius euanescentis uitae negotia aeterna sibi futuri calce carentis saeculi praemia mercantur sine fine mansura. Quapropter ego Æ∂elredus, multiplici dei clementia indulgente, Angul-Saxonum antedictus rex, caeterarumque gentium longe lateque per circuitum adiacentium gubernator et rector, mihi insitum uideo et uelle et posse, et ideo memoriae praesentium, et etiam futurorum sequentium post nos ueracibus literarum apicibus insinuare curaui, quod Æ∂elmaro uiro ualde fidelissimo mihi quoque dilectissimo impetrante, absolutissimum libertatis priuilegium constituo monasterio eius in honore sancti saluatoris, omniumque sanctorum suorum iure dedicato in loco celebri iuxta fluuium qui uocatur Tamis constituto, quod ab incolis regionis illius Egnesham nuncupatur uocabulo; quod quidem monasterium Æ∂elmarus ab Æ∂elweard genero suo mutuando accepit, et pro illis triginta mansiunculis dedit triginta sex mansiones tribus diuisas in locis, tres, uidelicet, in Upoteri, et decem in Litlan Cumtune decemque in Lellincge, et tresdecim in Scildforda. Uitae igitur regularis monachos inibi constituens, ipse patris uice fungens uiuensque communiter inter eos abbatem sanctae monachorum congregationi preferre, se uiuente, instituit, ut ita deinceps post ipsum quem constituit abbatem, abbatum electio secundum regulae praeceptum, ex eadem congregatione usu teneat perpetuo; id est, ut ex eadem congregatione qui ordinandus est, et aliunde nequaquam nisi peccatis promerentibus uel impediente imperitia, talis qui dignus sit in ea reperiri nequiuerit, cum regis consilio eligatur: rex autem non ad tyrannidem sed ad munimen loci et augmentum, uti mos est, super pastorem et Christi gregem dominium solerti uigilantia misericorditer custodiat: saecularium uero quispiam ne ad magni detrimenti ruinam deueniat ut dominium loci teneat excepto rege nunquam eligatur. Sunt etenim rura haec quae sancto saluatori omnibusque sanctis eius uir praefatus Æ∂elmarus et diuinae seruitutis obsequio et magna cum humilitate, non solum a rege sed etiam a diuersis hominum personis, nunc comparando nunc mutuando optinuit, quae ad usus monachorum inibi degentium aeterno concessit donario. Quinque, uidelicet, manentes in loco ubi ab indigenis Sceaptun dicitur; uillam quoque quae Scipford dicitur, dedit uir praedictus ad monasterium antedictum, quam ei Leofwinus suus consanguineus spiritu in ultimo constitutus donauit, quam Birhtno∂us antea dux praeclarus ab Eadgaro patre meo dignis praemium pro meritis accipere laetabatur; Micclantun similter ad monasterium dedit, quam ille Birhtno∂us dux praedictus ultimo commisit dono ab Eadgaro quoque ei antea donatam et in kartula firmiter commendatam; terram quoque quinque manentium, quae Burtun dicitur donauit, quam a me promeruit, et ab Æ∂elweardo genero suo uoluntate antea accepit pro remedio animae uxoris suae; emit quoque praedictus uir Æ∂elmarus a me cum triginta libris, duodecim mansiones de uillulis quas matrona quaedam nomine Leofled suis perdidit ineptiis et amisit, tres semis, uidelicet, manentes æt Marana Cliue, quas pari modo ad monasterium dedit, duas similiter mansiones æt Beonetlege siluae communis dedit; donauit etiam uir saepenominatus quinque mansas æt Stodelege, et decem æt Cestertune propinquo suo nomine Godwino, pro decem mansionibus terrae communis, quae æt Erdintune dicitur, quas quoque praedicto monasterio commisit; dedit quoque Byrhtelmus, quondam episcopus, Æ∂elweardo propinquo suo patri, uidelicet, Æ∂elmari, uiginti mansiones, ubi ab incolis æt Æscæron dicitur, quas Æ∂elwerdus filio suo Æ∂elmaro longe ante mortem suam donauit, et ille supradictas mansiunculas ad monasterium dedit; terram similiter quae Bictun dicitur, quam a me promeruit kartula confirmatam monasterio antedicto donauit; rus quoque quod Rameslege dicitur, et portum ad se pertinens, quod illi Wulfin propinqua sua, in ultimo constituta spiritu commisit, monasterio praedicto concessit. Sit igitur monasterium praedictum ab omni humanae seruitutis iugo liberum, cum omnibus supradictis uillulis ad se rite pertinentibus, expeditione excepta, et pontis arcisue constructione. Si quis igitur hoc nostrae libertatis donum confirmare et firma uoluntate stabilire et amplificare satagerit, augeat amplificetque ei deus omnipotens in saeculo praesenti prospera cuncta, et in futuro foelicitatis tripudium. Qui uero in aliud euertere et nostrae libertatis munimen destruere uoluerit, sit ipse alienatus a sanctae dei aecclesiae consortio, necnon et a participatione sacrosancti corporis et sanguinis Christi, et in magni iudicii die cum Iuda Christi proditore sinistra in parte condemnatus, nisi hic prius digna satisfactione humilis poenituerit, quod contra nostra decreta deliquit. ˘ys synd ∂a landgemæro to Egnesham. Ærest of Rugan lace on Buggan broc; andlang broces on Tilgares dic; of ∂ære dic onweard stige; of ∂am stige on Winburge stoc; of ∂am stocce to ˇrim acon; andlang weges on ∂æt gemærtreow; ∂onne andlang weges on ∂a portstræt; of ∂ære stræte on swana croft; ∂anon on hæ∂feld on ∂a ealdan dic; ∂anon rihte on mærbroc; andlang broces innon Bladene; andlang Bladene into Temese. ˘ys synd ∂æra .v. hida landgemæru to Sceaptune; of craswylle on Humbran; andlang Humbran on ∂æt slæd; ∂anon on ∂a stræt; of ∂ære stræte on brade wyllon, on ∂one ealdan garan; of ∂am ealdan garon andlang ∂æs wuduweges on ∂a hehstræte; of ∂ære stræte on ∂one weg ∂e scy∂ to Bladene; ∂onne andlang weges to ∂am hagan; of ∂am hagan to Bicanbyrig; of Bicanbyrig on ∂a ealdan dic; of ∂ære dic on ∂one weg; andlang weges to wi∂igleas gemæro; andlang mores on langan hlæw; of langan hlæwe andlang weges to ∂am coldan Cristesmæle on Cyrwylle; eft on Humbran. ˘ys synd ∂a landgemæro to Scypforda. Ærest of Temese on Ceomina laca; of ∂ære laca on ∂one weg; andlang weges on Cynlafes stan; of ∂am stane andlang weges on Kentwines treow; of ∂am treow andlang weges on ∂a lace; andlang lace ∂æt eft on Sumerford and .ii. weras, o∂er bufan ∂ære lade, o∂er beneo∂an. ˘ys synd ∂a landgemæro to Mycclantune. Ærest on ∂one stane; of ∂am stane on grenan broc; andlang broces on ∂a dic; of ∂ære dic on A∂ulfes treow, on ∂a stræt; andlang stræte on Hysemannes ˇorn; of ∂am ˇorne on badelan broc; andlang broces o∂ ∂a twicelan; andlang broces on ∂æt slæd; of ∂am slæde on Campsætena gemære, and Wæs∂æma; ∂onne andlang weges on mærcumbes wylle; of ∂am wylle on Henges∂es cumb; of ∂am cumbe on Oppan broc; andlang broces on Wulfgy∂e bricge; of ∂ære bricge on ∂a stræte; ∂æt eft on ∂one stan. ˘ys synd ∂a landgemæro to Marana Cliue. Ærest up be ∂am heafdon; of ∂am heafdon in ∂one stodfold; of ∂am stodfold up on ∂æt clyf; ∂æt adune mid clyf innon ∂a ea o∂ midne stream; andlang streames ∂æt eft on ∂one pyt. ˘ys synd ∂a landgemæro to Æsceron. Ærest on Cranmere eastweardne to Lulles wyr∂e hyrnan on mela hulle eastweardne; of mela hylle on Winanbeorh midne; of Winanbeorhe on midne alarbroc; of ∂am broce to ∂ære ealdan dic; andlang dic to readan holte; be wyrtwalen to readanburnan; andlang rædanburnan on Æmenan; andlang Emenan be healfan streame o∂ Bulon weor∂e; and of Bulan wor∂e to berihtere mearce to Westanes treowe; to Cranemere; and ∂ære gebyra∂ to six wærbære. ˘ys synd ∂a landgemæro to Dictune; of Cranmeres ˇorne to blacan græfan; of ∂ære blacan græfan on .vii. æceras eastwearde; of ∂am .vii. æceron on Emenan be healfon streame innon Cytanforde; of Cytanforda to Tatan broce; of Tatan broce on Cwicelmes wyr∂e eastwearde. ˘ys is se wuda on ∂æs hagan ende to Byrlagate; fram Byrlagate to Wydangate; fram Wydangate to Cnuces hyrste, and to Egceanlæa; fram Egceanlæa to ∂am haran wi∂ie; and Wulfrun becwæ∂ ∂æt land æt Hrammeslege, and ∂a hy∂e ∂æt ∂ærto gebyra∂ Æ∂elmere hire mæge. Ic Æ∂elmer cy∂e minan leofon hlaforde Æ∂elrede cynge, and eallon his witon, ∂æt ic an ∂ysse are Gode and sancta Marian, and eallon his halgon, and sancte Benedicte into Egnesham, ofer mine dæg æfre to brice, ∂am ∂e Benedictus regol æfre rihtlice healda∂. And ic wille ∂ere beon ofer hi ealdor ∂e ∂ær nu is, ∂a hwile ∂e his lif beo, and si∂∂an gif hit hwæt getyma∂, ∂æt hi ceoson heom ealdor of heora geferædne eal swa hæra regol him tæc∂; and se ∂e ∂is geice God ælmihtig him gerume heofonan rice; and se ∂e hit awanie God ælmihtig him sylle swylce mede swylce he ∂am dide ∂e hine belæwde; and ic me sylfe wylle mid ∂ære geferrædne gemænelice libban, and ∂ære are mid him notian ∂a hwile ∂e min lif bi∂. Scripta est igitur haec praesens cartula anno dominicae incarnationis millesimo quinto, indictione uero tertia, eorum consilio et testimonio quorum nomina hic infra scripta esse uidentur. + Ego Æ∂elredus gratia dei regiae dignitatis sublimatus honore hoc nostrae libertatis priuilegium cum signaculo sanctae crucis confirmando consignaui. + Ego Æ∂elstanus eiusdem regis filius testimonium adhibeo. + Ego Ecgbrihtus clito testis assisto. + Ego Eadmundus clito testificans affui. + Ego Eadredus clito non abnui. + Ego Eadwius clito consensi. + Ego Eadgarus clito sciui. + Ego Eadweardus clito non renui. + Ego Ælfgifu regina sciens testimonium adhibui. + Ego Wulfstanus Eboracensis aecclesiae archipraesul consolidaui. + Ego Ælfricus Dorobernensis aecclesiae archiepiscopus hanc priuilegii libertatem cum benedictione corroboraui. + Ego Ælfheah episcopus consignaui. + Ego A∂ulf episcopus corroboraui. + Ego Ordbriht episcopus consolidaui. + Ego Godwine episcopus subscripsi. + Ego Lifing episcopus collaudaui. + Ego Æ∂elric episcopus benedixi. + Ego Ælfgar episcopus conscripsi. + Ego Godwine episcopus conclusi. + Ego Ælfwold episcopus concessi. + Ego Ælfun episcopus faui. + Ego Ælfhelm episcopus assensi. + Ego Brihtwold episcopus signaui. + Ego Ælfweard abbas. + Ego Ælfric abbas. + Ego Wulfgar abbas. + Ego Kenulf abbas. + Ego Ælfric abbas. + Ego Leofric abbas. + Ego Wulfric abbas. + Ego Ælfere abbas. + Ego Byrhtwold abbas. + Ego Germanus abbas. + Ego Godeman abbas. + Ego Eadno∂ abbas. + Ego Æ∂elno∂ abbas. + Ego Ælfmer abbas. + Ego Leofric abbas. + Ego Ælfwig abbas. + Ego Ælfric dux. + Ego Ælfhelm dux. + Ego Leofwine dux. + Ego Ordulf minister. + Ego Wulfgeat minister. + Ego Wulfeah minister. + Ego Æ∂elric minister. + Ego Eadric minister. + Ego Leofric minister. + Ego Æ∂elmer minister. + Ego Æ∂elwold minister. + Ego Eadwine minister. + Ego Æ∂elweard minister. + Ego Æ∂elwine minister. + Ego Brichtric minister. + Ego Ælmer minister. + Ego Wulfweard minister. + Ego Brichtric minister. + Ego Wulfgar minister. + Ego Leofwine minister. + Ego Wulfno∂ minister. + Ego Siward minister. + Ego Sired minister. + Ego Brixie minister. + Ego Eadwig minister. + Ego Wulfmær minister. + Ego Leofwine minister. + Ego Ælfgar minister. + Ego Æ∂elstan minister. + Ego Ælfweard minister. + Ego Ælfwine minister. + Ego Ulfcytel minister. + Ego Morcar minister. + Ego Godwine minister. + Ego Siuer∂ minister. + Ego Leofwine minister. + Ego Siward minister. + Ego Godrice minister. + Ego Æ∂elwold minister. + Ego Leafna∂ minister. + Ego ˘urfear∂ minister. + Ego Fri∂egist minister. + Ego Wi∂er minister. + Ego Oswig minister. + Ego Brihtric minister. + Ego Wada minister. + Ego Æ∂elwine minister.